Kaynak işleri sırasında dikkatsizlik yada işin niteliğinden dolayı oluşabilecek tehlikeler;
- Elektrik
- Elektromanyetik Alan
- Işınlar
- Yangın-Patlama
- Kaynak Gazı-Dumanı
- Sıcak Yüzey
- Kaynak işinde kullanılan gazlardan kaynaklı tehlikeler
- Taşlama işlerinden kaynaklı tehlikeler
- Çekiçleme ve darbeli çalışmalardan kaynaklı tehlikeler
- Ergonomik zorlanmalar
- Gürültü
- Kapalı ortamda çalışma
- Yüksekte yapılan çalışmalar
Elektrik Tehlikesi
Ark Kaynağı makinası boşta çalışma gerilimi en fazla 70 volttur. Alternatif akım doğru akıma nazaran daha tehlikeli olduğundan dolayı boşta çalışma gerilimleri jeneratörlerinkinden daha küçüktür. Kaynak akımının gerilimi 25 – 35 V. Akım şiddeti ise, makinenin gücüne göre 10 – 250 amper arasında değişir.
Elektrik ark kaynağında elektrik çarpması makine boşta çalışırken meydana gelebilir. Sebebi ise genellikle kaynak yaparken gerilimin 20-30 volt arasında ve boşta çalışma voltajının ise 65-100 olmasıdır.
Kaynak ekipmanlarının bakımsız olması,kablo ve kauçuk çehreli olması gereken kısımların açıkta olması elektrik çarpmasının en başlı sebeplerindendir.
Topraklama hattının omaması ve bağlantının yapılmaması durumunda şebeke geriliminin yanlışlıkla iş parçasına bağlanması durumunda elektrik çarpması yaşanabilir.
Alınacak Önlemler
- Kaynak makinalarının (transformatör) periyodik kontrollerinin zamanında ve usülüne uygun bir biçimde yapılması.
- Topraklama tesisatının periyodik kontrollerinin zamanında ve usülüne uygun bir biçimde yapılması.
- İzolasyon eksiksiz bir biçimde yapılmalıdır.
- Kişisel Koruyucu Donanımları eksiksiz kullanılmalıdır.
- Kaynak makinası boşta çalışırken pens omuza,koltuk altına koyulmamalıdır. Pens için özel askılık yapılmalıdır ve oraya asılmalıdır.
- Elektrik ana ve tali dağıtım panolarında sigorta ile beraber kaçak akım rölesi bulunmalıdır.
Işın Tehlikesi
Kaynak esnasında, %60 kızıl ötesi (infrared), %30 parlak (görünen) %10 morötesi ışınlar (ultraviyole) oluşmaktadır. Kızılötesi ışınlar, gözlerde kum hissine, mercek ve korneada hasara, deride yanıklara neden olmaktadır.
Parlak görünen ışınlar,ışık stresi,yorgunluk ve mide bulantısına neden olmaktadır. Morötesi ışınlar, gözlerde görüş bulanıklığına ve katarakt, kornea ve iriste deri altında su toplanmasına yol açmaktadır. Bu ışınlar vücudun bölgelerinde ciddi yanıklara neden olmaktadır.
Alınması Gereken Önemler
- Kaynak yapan eleman için uygun maske kullanmalıdır. Son yıllarda ülkemizde çokta yaygın olmasada elektronik maskeler gerekli ekipmanlar listesine alınmalıdır. Deri eldiven, deri önlük ve uygun iş elbisesi (pamuk) giyilmelidir.
- Çevreye zarar verilmemesi için kaynak yapılan bölgenin belirli paravanlar ile kapalı alan haline getirilmelidir.
- Gözlük ve maske olarak yapılan kaynağın akım şiddetine ve kaynak cinsine göre alınmalıdır.
- Mineral oksitli camlar kullanılmalıdır.Mineral oksitli camlar her türlü akım şiddetine göre ayarlama yapabilmektedir. TS EN 169 – TS EN 170 Standartlarına uygun olmalıdır.
Kaynak işleminde elektrik arkı, kaynak gazlarının kullanımı ve taşlama esnasında sıcak kıvılcımlar etrafa yayılmaktadır. Bu da yakınında bulunan yanıcı maddelerin tutuşmasına neden olmaktadır.
Yanıcı ve parlayıcı maddeler kaynak işlerinin yapıldığı yerden en az 11 metre uzaklıkta bulundurulmalıdır.Kaynak esnasında yangın söndürme cihazları teneffüsünü önleyecek şekilde tasarlanmış, yüzeyi alev almayan TS EN 149 standardına sahip FFP2 kaynak maskesi kullanılmalıdır.
Sıcak Yüzeylere Teması
Kaynak esnasında ergiyik metal ve kaynak bölgesi 3500 ile 4000 derece arasında bi sıcaklığa ulaşır.Bu sıcaklıktaki bi parçaya temas halinde ciddi derecede yanıklara sebep olur.
Resim: Oksijen Kaçağına Yağlı Elle Temas Sonucu Yaşanan Kaza Örneği
Gürültü Tehlikesi
Kaynak elemanlarının maruz kaldığı diğer risk grubuda gürültüdür.Kaynak sırasında presler,motorlar,çekiçler,matkaplar vb. oldukça çok fazla ses üretirler. Kaynak işi sırasında ortalama 85 ile 105 desibel arasında oluşmaktadır.Bu işlerde oluşan gürültünün şiddeti, yapılan kaynak türüne göre değişir. Ark kaynağı ve plazma kaynağı en gürültülü kaynak yöntemidir.
Alınması Gereken Önemler
- Öncelikle kişisel koruyucu donanımları eksiksiz kullanılmalı.
- Sesin havada yayılmasını önlemek için İş yerinde olanaklar ölçüsünde ses emici malzemeler kullanılması.
- Gürültü çıkaran işlemi daha az gürültülü işlemle değiştirmek.
- Gürültü kaynağı ve ona maruz kalan kişi arasındaki uzaklık arttırılmalı
- Periyodik muayineler zamanında yapılmalı.
- Gürültüye maruziyet süresini azaltmak veya gürültülü yerlerde rotasyonla çalıştırmak.
- İş programını değiştirmek.
Kaynak
Serdar KARAGÜLLE, Kaynak İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönlendirilmiş Çalışma,2017