Turnusol, boyarmaddelerden, yani renklendirici maddelerden
oluşan bir karışımdır.
Daha çok kimyacılar tarafından, bir maddenin asit ya da baz
olduğunu anlamak için kullanılır. Turnusol bu amaçla kullanıldığında “belirteç”
olarak tanımlanır.
Turnusol bir çözelti (sıvı) ya da turnusol kâğıdı biçiminde
hazırlanabilir ve mavi ya da kırmızı renkte olabilir.
Bir damla mavi turnusol çözeltisi, nitrik, sülfürik ya da
hidroklorik asit gibi kuvvetli bir aside katıldığında rengi kırmızıya döner.
Sirke ya da maden sodası gibi zayıf asitlerde turnusol şarap
kırmızısı bir renk alır.
Amonyak ya da sodyum hidroksit (sudkostik) gibi bazlarda ise
kırmızı turnusol maviye dönüşür.
İçinde bir damla turnusol bulunan sudkostiğe azar azar
hidroklorik asit katıldığında, mavi rengin eflatuna dönüştüğü bir noktaya
ulaşılır.
Daha fazla asit katılırsa eflatun renk kırmızılaşır.
Turnusol ne mavi ne de kırmızı olduğu zaman, çözelti ne asit ne de bazdır ve
“nötr” olarak nitelenir. Eğer bu deneyde elde edilen nötr çözelti
buharlaştırılırsa geriye bilinen tuz kalır.
Turnusol bazı liken türlerinden ve en çok Hollanda’da
yapılır. Liken bitkileri bir teknede lapa haline getirilip amonyak ve başka
maddelerle karıştırılır ve mayalanmaya bırakılır. Mavi toz külçeleri halinde
biçimlenen turnusol çözelti ya da tablet haline getirilir. Turnusol kâğıdı, bir
tür kurutma kâğıdına turnusol çözeltisi emdirilip kurutularak elde edilir. Kuru
maddeler için belirteç olarak kullanılacağı zaman, turnusol kâğıdının önce
arıtılmış suyla ıslatılması gerekir.
Aydınger kağıdı; parlak yüzeyli, yarı saydam, her çeşit
yağdan arı, açık grimat renkte olan kâğıt çeşididir.
%100 beyazlatılmış kimyasal selülozdan imal edilir.
Kalınlığı, kullanıldığı işe ve amaca göre değişebilir. Üzerinde kurşun kalem ya
da çini mürekkebi kullanılabilir.
Mimarlıkta çizim için, resim çoğaltma maksadı ile ve yeni
fen lisesi müfredatına göre coğrafya proje çalışmalarında izohips haritalarının
kopyalanmasında kullanılır.
Ayrıca Serigraf Baskı için renk ayrımında kullanılır.
Baskıda bulunan renkleri ayırarak her renk farklı aydıngere basılır.Daha sonra
serigraf kalıbı hazırlanırken aydınger yardımıyla ayrı ayrı renk kalıpları
çekilir. Ardından tüm renkler üst üste basılarak, işlem tamamlanır.
Serigrafta kartvizit, saat, çakmak, davetiye gibi işler
basılabilir. Ayrıca Dövme (tattoo) yapımında da kullanılır.