TRT’de başlayan ve osmanlı devleti’nin kurucusu osman gazi han‘ın babası ertuğrul gazi han ve osmanlı’nın henüz “kayı” olduğu dönemi anlatmaya çalışan “diriliş-ertuğrul” dizisinde birkaç hata gözlemledik. Bu hatalar çok vahim olmasa da, dizinin geçtiği döneme geniş bir perspektiften bakınca dikkatlerden kaçmıyor.
her ne kadar hatalar olsa da, dizi gayet güzel, emek verilmiş ve izlenilebilir bir dizidir.
hatalar elbet ilerleyen bölümlerde düzeltilebilir.
dizide şimdilik bir çırpıda tespit edebildiğimiz bazı hatalar şunlardır;
1-kayı boyu oğuzların 24 boyundan en kalabalık olanlarından biridir, osmanlı’nın temeli olan bu boyun tamamı değil, bir kısmı ertuğrul gazi’nin babası süleyman şah‘ın lideliğindedir.
kayı boyu çeşitli aşiretler halinde birkaç farklı yerleşkede varlığını sürdürmüştür, süleyman şah’ın oymağı, kayı boyunun karakeçili oymağıdır. dizide kayı’nın genelinin 2000 çadırlık bir topluluk olduğuna vurgu yapılıyor ve kayı’dan “oba” olarak bahsediliyor. oysa türklerde birlik silsilesi
şeklindedir.
Ek Bilgi 1:
Kayı boyu’nun lideri Süleyman Şah’ın asıl adı SELMAN’dır. aşık paşazade tarihi’nde de, kayı ceddinin ismi bütün yazmalarda gösterilen şekli selman olduğu halde süleyman olarak görülmektedir. selman ismi şii dünyasında selman-ı pak’a binayen son derece saygı arz etmekte olan bir isimdir.
aşık paşazade tarihini günümüz türkçesine çeviren hüseyin nihal atsız, ilk sayfada aşık paşazade’nin soy kütüğünü verirken şeyh selman adının karşısına parantez içinde (veya süleyman) diyerek not düşmüştür.
2- 13. Yüzyıl’da kayılarda islami ögeler dizide gösterildiği gibi bu denli hakim ve toplum hayatı ile iç içe değildi.
oğuz türkmenleri islam dinini benimsemiş olsalar da henüz eski dinleri, gelenek ve görenekleri yaşamlarında islam’dan daha fazla yer tutmaktaydı. oysa dizide baya baya selamın aleykümler, aleyküm selamlar havada uçuşmakta, ertuğrul gazi ok atarken bilal oğlan gibi “ya hak” diyerek yay bırakmakta. oysa gerçekte 13. yüzyılın ilk çeyreğinde kayıların en az yarısı hala gök tengri inancına mensuptur. hatta ve hatta 16. yüzyıla kadar iran ve horasan’da bulunan şaman inancına sahip kayı obalarının varlığı bilinmektedir.
3- Dizide süleyman şah’ın 3 oğlu(ertuğrul, gündoğdu ve dündar) vardır, sungur tekin(tigin) ise uzaklardadır, bir gün dönmesi beklenmektedir. oysa sungur tekin’in de orada olması gerekir, zira sungur tekin süleyman şah’ın ölümünden sonra abisi gündoğdu ile birlik olacak ve orta asya’ya geri dönecektir. dizide sungur tekin halihazırda gitmiş durumdadır.
Ek Bilgi 2:
Kaya alp oğlu süleyman şah fırat nehrini geçerken boğularak şehit düşünce (bkz: caber kalesi) oğullarından ertuğrul gazi ve dündar maiyetleri ile birlikte anadolu’ya(ankara-karacadağ), sungur tekin(tigin) ve gündoğdu alp ise aşiretin kalan kısmıyla birlikte tekrar türkistan’a dönerler.
Kayılar’ın türkistan’a dönen kolu önce ahlat‘a, daha sonra güneye yönelerek kerkük’e uğradılar. bugün, bitlis, şanlıurfa ve kuzey ırak’taki karakeçililer bu sungur tigin ve gündoğdu alp ile birlikte tekrar doğu’ya anayurt’a dönen kayılardandır.
Doğu’ya dönen sungur tigin ve gündoğdu alp’in maiyetindeki kayılar’ın hatırı sayılır bir kısmı müslüman değil, tengri inancına sahipti.
bunların doğu anadoluda kalan kısımları kısa bir süre içinde müslümanlığı benimsediler.(ahlat-urfa ve kerkük kolları) diğer kısım ise horasan ve türkistan’da asimile oldular ve çaldıran savaşı’na değin izlerine rastlanmadı…
Çaldıran savaşı esnasında ise safevi ordusu’nda “iyi”(kayı boyu’nun sembolü) tamgalı gök bayrak varlığından söz edilir.
bu şah ismail tarafından başvurulan bir savaş hilesi midir yoksa safevi ordusunda gerçekten sungur tigin ve gündoğdu alp soyundan gelen şamanist kayı mensupları var mıdır bilemiyoruz…
4- Osman gazi han’ın küçük amcası yani ertuğrul gazi’nin küçük kardeşi dündar bey dizide 12-13 yaşlarında bir çocuktur, ama osman gazi ise halihazırda ortada yoktur. oysa ki dündar bey ile osman gazi’nin yaşları birbirine yakındır, aralarında en fazla 10 yaş fark vardır.
5- Ertuğrul gazi’nin dizideki yoldaşlarından bamsı beyrek hayali bir karakterdir. ertuğrul gazi’nin yanında bu isimde bir alp yoktur.
6- Ertuğrul gazi’nin eşi, osman gazi han’ın annesi halime hatun selçuklu soyundan bir babanın kızı olarak gösterilmektedir, lakin halime hatun’un selçuklu soyu ile bir akrabalığı, kan bağı bulunmamaktadır. ayrıca halime hatun ve ailesi esaretten kurtarıldı gibi gösterilmiştir. gerçekte halime hatun bir bey kızıdır ve anlı şanlı bir düğünle ertuğrul’a eş olmuştur.
7- Dizide tapınak şovalyelerinin komutanı “titus” adlı karakter gerçekte bulunmamaktadır.
8- Dizide “kara toygar” adlı selçuklu komutanı karakter gerçekte yoktur, olmamıştır. kara toygar, toygargillerden bir kuş çeşididir.
ayrıca bir selçuklu komutanının süleyman şah’ın bey çadırının(yurt) önüne gelip ona posta koyma gibi bir saçmalığa imza atması söz konusu olamaz. zira kayı boyu bizzat hz muhammed tarafından kutsanmış (kut verilmiş) bir boydur, selçuklu sultanları da özellikle bu hususa dikkat etmektedir.
9- Dizide oymağa gelen tüccarın yanındaki afşin bey malazgirt savaşı’nda cenk etmiş bir selçuklu komutanıdır. 1071’de tarih sahnesinde olan birinin 1225 yılında kayılar ile rabıta kurması biraz imkansızdır.
Kaynak
her ne kadar hatalar olsa da, dizi gayet güzel, emek verilmiş ve izlenilebilir bir dizidir.
hatalar elbet ilerleyen bölümlerde düzeltilebilir.
dizide şimdilik bir çırpıda tespit edebildiğimiz bazı hatalar şunlardır;
1-kayı boyu oğuzların 24 boyundan en kalabalık olanlarından biridir, osmanlı’nın temeli olan bu boyun tamamı değil, bir kısmı ertuğrul gazi’nin babası süleyman şah‘ın lideliğindedir.
kayı boyu çeşitli aşiretler halinde birkaç farklı yerleşkede varlığını sürdürmüştür, süleyman şah’ın oymağı, kayı boyunun karakeçili oymağıdır. dizide kayı’nın genelinin 2000 çadırlık bir topluluk olduğuna vurgu yapılıyor ve kayı’dan “oba” olarak bahsediliyor. oysa türklerde birlik silsilesi
- a) Boy
- b) Oymak(aşiret)
- c) Oba
şeklindedir.
Ek Bilgi 1:
Kayı boyu’nun lideri Süleyman Şah’ın asıl adı SELMAN’dır. aşık paşazade tarihi’nde de, kayı ceddinin ismi bütün yazmalarda gösterilen şekli selman olduğu halde süleyman olarak görülmektedir. selman ismi şii dünyasında selman-ı pak’a binayen son derece saygı arz etmekte olan bir isimdir.
aşık paşazade tarihini günümüz türkçesine çeviren hüseyin nihal atsız, ilk sayfada aşık paşazade’nin soy kütüğünü verirken şeyh selman adının karşısına parantez içinde (veya süleyman) diyerek not düşmüştür.
oğuz türkmenleri islam dinini benimsemiş olsalar da henüz eski dinleri, gelenek ve görenekleri yaşamlarında islam’dan daha fazla yer tutmaktaydı. oysa dizide baya baya selamın aleykümler, aleyküm selamlar havada uçuşmakta, ertuğrul gazi ok atarken bilal oğlan gibi “ya hak” diyerek yay bırakmakta. oysa gerçekte 13. yüzyılın ilk çeyreğinde kayıların en az yarısı hala gök tengri inancına mensuptur. hatta ve hatta 16. yüzyıla kadar iran ve horasan’da bulunan şaman inancına sahip kayı obalarının varlığı bilinmektedir.
3- Dizide süleyman şah’ın 3 oğlu(ertuğrul, gündoğdu ve dündar) vardır, sungur tekin(tigin) ise uzaklardadır, bir gün dönmesi beklenmektedir. oysa sungur tekin’in de orada olması gerekir, zira sungur tekin süleyman şah’ın ölümünden sonra abisi gündoğdu ile birlik olacak ve orta asya’ya geri dönecektir. dizide sungur tekin halihazırda gitmiş durumdadır.
Ek Bilgi 2:
Kaya alp oğlu süleyman şah fırat nehrini geçerken boğularak şehit düşünce (bkz: caber kalesi) oğullarından ertuğrul gazi ve dündar maiyetleri ile birlikte anadolu’ya(ankara-karacadağ), sungur tekin(tigin) ve gündoğdu alp ise aşiretin kalan kısmıyla birlikte tekrar türkistan’a dönerler.
Kayılar’ın türkistan’a dönen kolu önce ahlat‘a, daha sonra güneye yönelerek kerkük’e uğradılar. bugün, bitlis, şanlıurfa ve kuzey ırak’taki karakeçililer bu sungur tigin ve gündoğdu alp ile birlikte tekrar doğu’ya anayurt’a dönen kayılardandır.
Doğu’ya dönen sungur tigin ve gündoğdu alp’in maiyetindeki kayılar’ın hatırı sayılır bir kısmı müslüman değil, tengri inancına sahipti.
bunların doğu anadoluda kalan kısımları kısa bir süre içinde müslümanlığı benimsediler.(ahlat-urfa ve kerkük kolları) diğer kısım ise horasan ve türkistan’da asimile oldular ve çaldıran savaşı’na değin izlerine rastlanmadı…
Çaldıran savaşı esnasında ise safevi ordusu’nda “iyi”(kayı boyu’nun sembolü) tamgalı gök bayrak varlığından söz edilir.
bu şah ismail tarafından başvurulan bir savaş hilesi midir yoksa safevi ordusunda gerçekten sungur tigin ve gündoğdu alp soyundan gelen şamanist kayı mensupları var mıdır bilemiyoruz…
4- Osman gazi han’ın küçük amcası yani ertuğrul gazi’nin küçük kardeşi dündar bey dizide 12-13 yaşlarında bir çocuktur, ama osman gazi ise halihazırda ortada yoktur. oysa ki dündar bey ile osman gazi’nin yaşları birbirine yakındır, aralarında en fazla 10 yaş fark vardır.
5- Ertuğrul gazi’nin dizideki yoldaşlarından bamsı beyrek hayali bir karakterdir. ertuğrul gazi’nin yanında bu isimde bir alp yoktur.
6- Ertuğrul gazi’nin eşi, osman gazi han’ın annesi halime hatun selçuklu soyundan bir babanın kızı olarak gösterilmektedir, lakin halime hatun’un selçuklu soyu ile bir akrabalığı, kan bağı bulunmamaktadır. ayrıca halime hatun ve ailesi esaretten kurtarıldı gibi gösterilmiştir. gerçekte halime hatun bir bey kızıdır ve anlı şanlı bir düğünle ertuğrul’a eş olmuştur.
7- Dizide tapınak şovalyelerinin komutanı “titus” adlı karakter gerçekte bulunmamaktadır.
8- Dizide “kara toygar” adlı selçuklu komutanı karakter gerçekte yoktur, olmamıştır. kara toygar, toygargillerden bir kuş çeşididir.
ayrıca bir selçuklu komutanının süleyman şah’ın bey çadırının(yurt) önüne gelip ona posta koyma gibi bir saçmalığa imza atması söz konusu olamaz. zira kayı boyu bizzat hz muhammed tarafından kutsanmış (kut verilmiş) bir boydur, selçuklu sultanları da özellikle bu hususa dikkat etmektedir.
9- Dizide oymağa gelen tüccarın yanındaki afşin bey malazgirt savaşı’nda cenk etmiş bir selçuklu komutanıdır. 1071’de tarih sahnesinde olan birinin 1225 yılında kayılar ile rabıta kurması biraz imkansızdır.
Kaynak